Historia

HISTORIA LATA 1925–1939

Jan Dwornik
Jadwiga Pietrzak-Poradzewska

W 1925 roku powstała Szkoła Handlowa Towarzystwa Kupców w Ostrowie Wielkopolskim.
Założycielom szkoły przyświecał cel wykształcenia fachowych pracowników w zakresie handlu i dziedzin pokrewnych. Trzeba było odrobić zaniedbania czasów zaborów, gdy to brakowało w Ostrowie tego typu placówki oraz odpowiedzieć na zapotrzebowanie w tej mierze rozwijającego się życia gospodarczego.

Autorem pomysłu założenia Szkoły Handlowej był Józef Gniazdowski, który po powrocie ze Szwajcarii do kraju włącza się w nurt odbudowy i rozwoju życia w Polsce. Towarzystwo Kupców w Ostrowie, które w pełni poparło inicjatywę Józefa Gniazdowskiego, otrzymało koncesję na prowadzenie szkoły od Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 24 marca 1925 roku. Powołano więc Komitet – Kuratorium Szkoły, w skład którego wchodzili: Prezes Towarzystwa Kupców jako przewodniczący, 9 delegatów Towarzystwa, Burmistrz Ostrowa, Inspektor Szkolny oraz Dyrektor Szkoły Handlowej. Na czele Kuratorium stał Roman Brykczyński (zm. 1934 r.), a następnie Henryk Serwa. Wśród jego członków spotykamy nazwiska czołowych ostrowskich kupców i działaczy społecznych, jak: Dezydery Splitt, Wacław Jankowski, Kazimierz Biliński, Edward Chmielnik, Stanisław Szymanowski i inni.

Troską Kuratorium były przede wszystkim sprawy finansowe placówki i w tej mierze szkoła uzyskała wiele pomocy. Nie bez znaczenia był tutaj fakt zawiązania w roku 1932 Komitetu Rodzicielskiego.Szkoła Handlowa powstała jako średnia uczelnia zawodowa 3-klasowa, koedukacyjna. W roku 1936 otrzymała ona prawa publiczne. W roku 1936 Szkoła przekształcona została na Gimnazjum Kupieckie Zrzeszenia Kupców Chrześcijan, koedukacyjne i czteroletnie. Przy szkole istniały Miejska Szkoła Gospodarstwa Domowego (zał. w roku 1929), Szkoła Dokształcania Kupieckiego oraz organizowane były różne kursy dokształcające. Szkołę uruchomiono 1 września 1925 roku, a wobec braku własnego gmachu, w budynku Szkoły Wydziałowej.

W roku 1926 z powodu przebudowy w wyżej wymienionym budynku, przeniesiono do szkoły im. T.Kościuszki. Lekcje odbywały się po południu. W roku 1929 nastąpiła poprawa warunków w związku z budową i otwarciem szkoły im. E.Estkowskiego, dokąd przeniesiono Szkołę Handlową, ale zajęcia odbywały się w dalszym ciągu po południu. Cały czas trwały więc zabiegi dyrektora Józefa Gniazdowskiego i Towarzystwa Kupców o nowy gmach.

W roku 1931 myślano o kupnie budynku, lecz bez powodzenia – po prostu brakowało pieniędzy. Majątek ruchomy szkoły wzrósł po zlikwidowaniu szkół handlowych w Zbąszynie i Inowrocławiu.

W roku 1933 Towarzystwo Kupców zakupiło willę burmistrza przy ul. Zdunowskiej 29 i przeznaczyło ją po koniecznej przeróbce na siedzibę szkoły. Kompletną przebudową i rozbudową zajął się specjalny Komitet Budowlany z Henrykiem Serwą na czele. Jakkolwiek prace budowlane zakończono ostatecznie w roku 1938, już 4 kwietnia 1934 przeniosła się Szkoła Handlowa do nowego gmachu. Koszty prac budowlanych wyniosły ogółem 103 tys. zł, z czego 44 tys. pokryło Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, 27 tys. miasto, 3 tys. Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu, a 4 tys. Towarzystwo Kupców. Dopiero w nowym gmachu szkoła otrzymała dostateczne pomieszczenie i wyposażenie. Istniało wiele pracowni specjalistycznych. Bibliotek licząca w 1928 roku 481 tomów, w roku 1939 miała ich przeszło 3 tysiące. Od początku dyrektorem Szkoły był Józef Gniazdowski. Funkcję tę sprawował z ogromnym poświęceniem, zabiegając o wszechstronny rozwój placówki. Nie wahał się poświęcić czynionych mu propozycji przejścia na wyższe stanowisko w Kuratorium w Poznaniu czy Ministerstwie w Warszawie.

Grono Nauczycielskie w pierwszych latach składało się głównie z nauczycieli kontraktowych, w miarę rozwoju szkoły stawało się w większej mierze etatowym. W roku 1925 pierwsze kolegium nauczycielskie stanowili: dyrektor Józef Gniazdowski, ks. Zygmunt Masłowski, Leopold Rudawski, Jan Kocot, Czesław Lassociński, Jan Sandach, Jan Dobski, Stanisław Szłapka i Franciszek Kowalski. Powiększyli je wkrótce, ucząc w latach następnych: Jan Boruta, Józef Zagórski, Wanda Rogalina, Hilda Lothowa, Lech Rowiński, Bogdan Czamański, Janina Błaszczakowa, Salomea Zwolakowa (Dziurlikowska), Kazimierz Szamański, dr Tadeusz Frydrychowicz, mgr Jan Karge, Jan Stróżyński.

HISTORIA LATA 1945–1985

Jan Dwornik
Jadwiga Pietrzak-Poradzewska

Do pracy w dniu 24 stycznia 1945 roku stawili się dyrektor Józef Gniazdowski, prof. S.Zwolakowa (Dziurlikowska) oraz woźny Antoni Hądzel. Dyrektor Gniazdowski zabezpieczył budynek oraz jego wyposażenie i rozpoczął przygotowania do otwarcia szkoły. 1 lutego 1945 roku rozpoczęto wpisy do Gimnazjum Kupieckiego. Okazało się później, że była to jedna z pierwszych uruchomionych na terenie Wielkopolski szkoła zawodowa (zajęcia odbywały się od 19 lutego).

W początkowym okresie powojennym prowadzono następujące szkoły:

• 4-letnie Gimnazjum Handlowe,
• 3-letnie Gimnazjum Handlowe,
• Liceum Administracyjno-Handlowe,
• Liceum Handlowe I stopnia,
• Liceum Handlowe II stopnia,
• Szkołę Gospodarstwa Domowego,
• Szkołę Krawiecko – Bieliźniarską,
• Średnią Szkołę Zawodową Handlową,
• Kursy Handlowe dla Dorosłych

Upaństwowienie szkół nastąpiło dnia 6 czerwca 1950 roku, a z nowym rokiem szkolnym zyskały one nazwę Państwowe Zakłady Kształcenia Administracyjno – Handlowego. W roku 1951 szkołę przejmuje Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, Centralny Zarząd Szkół Zawodowych, zmieniając jej nazwę na Technikum Handlowe młodzieżowe o specjalności towaroznawstwo artykułów przemysłowych i spożywczych oraz finansowanie przedsiębiorstw przemysłowych dla uczniów klasy I Technikum Handlowego dla Pracujących. W latach 1949 – 1952 przyłączono do szkoły również istniejące końcowe klasy Państwowej Szkoły Pracy Społecznej w związku z jej likwidacją. W roku 1956/57 uruchomiono Zasadniczą Szkołę Handlową.

Po przejęciu w roku 1956 Szkoły przez Ministerstwo Oświaty, zmienia się też jej nazwa na Technikum Ekonomiczne ze specjalnością ogólnoekonomiczną, natomiast nazwa Zasadniczej Szkoły Handlowej pozostaje bez zmian. Z grona nauczycielskiego w 1945 roku rozpoczęli pracę: pp E.Tomiki, H.Latuskówna, L.Broździcki, ks. T. Bielski, J. Wróbel, W. Hildebrand, A. Lewiński, W.Fabjańska, M. Gniazdowski, Gniazdowski, H.Szymiszewska, J. Urban, M. Kujawski. Pierwszym okresie po wojnie skład grona ulegał dość częstym zmianom. Niewątpliwie wyraźniejszy wpływ na pracę szkoły wywarli nauczyciele o dłuższym stażu pracy, a do tych pedagogów należała m.in. mgr Salomea Dziurlikowska, obchodząca w dniu 60-lecia szkoły (w roku 1985) swoje 50-lecie pracy w tej placówce.

W roku 1945 rozpoczęło naukę 243 uczniów w 5 oddziałach Gimnazjum Kupieckiego, w tym 2 oddziały z normalnego naboru, po 1 oddziale klasy II-IV dla kandydatów, którzy posiadali przygotowanie do przyjęcia ich do klasy wyższej oraz I oddział wstępny dla tych kandydatów, którzy musieli uzupełnić wykształcenie przerwane przez działania wojenne. Wprowadzone zmiany organizacyjne w szkolnictwie, dyktowane potrzebami rozwijającego się życia gospodarczego, spowodowały wprowadzenie Liceum Administracyjnego – Handlowego I stopnia (w miejsce Gimnazjum Handlowego), a na jego podbudowie Liceum II stopnia; następnie 3 i 4-letniego Technikum Handlowego Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, by w 1959 roku przekształcić w 5-letnie Technikum Ekonomiczne, które przetrwało do roku 1967. W związku z powstaniem 8-klasowej szkoły podstawowej, pięcioletnie technikum Ekonomiczne przechodziło sukcesywnie czteroletnie Liceum Ekonomiczne.

Duże zapotrzebowanie życia gospodarczego na kwalifikowaną kadrę spowodowało uruchomienie w roku szkolnym 1960/61 rocznego kursu przygotowawczego do klasy wyższej technikum Ekonomicznego dla Pracujących w Ostrowie oraz klas filialnych tego typu w Jarocinie i Ostrzeszowie pod wspólną dyrekcją. Wzrosła również liczba oddziałów i uczniów w zasadniczej Szkole Handlowej, co przy równoczesnym uruchomieniu odrębnych Ośrodków Szkolenia Sprzedawców przez Spółdzielczość „Społem”, zapewniło pełne pokrycie potrzeb handlu na kwalifikowaną kadrę. Wzrost liczby absolwentów liceów ogólnokształcących, którzy nie mieli przygotowania zawodowego do podjęcia pracy, skłoniły dyrekcję szkoły do poczynienia starań o uruchomienie 2-letniej Państwowej szkoły Ekonomicznej, która przy poparciu władz miejscowych rozpoczęła swą działalność w 1966 roku. Wzrost liczby oddziałów Liceum Ekonomicznego w roku szkolnym 1968/69 spowodował przekazanie naboru do klas pierwszych Zasadniczej Szkoły Handlowej do Technikum Gastronomicznego, by od roku 1971 przywrócić ponownie likwidację tej szkoły pod wspólną dyrekcją z Liceum Ekonomicznym.

Z dniem 1 stycznia 1978 roku Kuratorium Oświaty i Wychowania w Kaliszu powołało Zespół Szkół Ekonomicznych, który obejmował następujące typy szkół: Liceum Ekonomiczne Liceum Zawodowe (od 01.09.1975 r.), Zasadniczą Szkołę Zawodową (zmiana nazwy z Zasadniczej Szkoły Handlowej była formalna, dokonana została na mocy decyzji Ministra Oświaty i Wychowania), Policealne Studium Zawodowe dla Pracujących – Zaoczne (od 1976 r.).

Z chwilą powołania Zespołu Szkół Ekonomicznych mianowany został od dnia 01.09.1978 roku zastępca dyrektora szkoły, którym został mgr Alojzy Lewicki.

W okresie powojennym budynek szkolny podlegał tylko wewnętrznym przeróbkom. W kolejnych latach zmodernizowano jednak również pracownie przedmiotowe: fizyki, chemii i pracownie nauki pisania na maszynie. Utworzono nowoczesną pracownię do przedmiotów ekonomicznych. Oprócz tego zorganizowano klaso-pracownie języka polskiego, języka niemieckiego, geografii z historią, języka rosyjskiego i matematyki. W osobnym budynku, pełniącym funkcję sali gimnastycznej, zainstalowano oddzielne centralne ogrzewanie, przeprowadzono prace budowlano-remontowe. Biblioteka wyposażona została w nowocześniejszy sprzęt i nowe meble, a jej księgozbiór osiągnął liczbę 13 tys. woluminów. W styczniu 1962 roku rozpoczął funkcjonować nowoczesny gabinet lekarski.

Józef Gniazdowski był dyrektorem szkoły przez 35 lat, tzn. do roku 1960, kiedy to przeszedł na emeryturę; zmarł we wrześniu 1960 roku. Jego następcą został mgr Jan Dwornik, absolwent Szkoły Handlowej z lat międzywojennych, pracownik Okręgowego Ośrodka Metodycznego przy Kuratorium Okręgu Szkolnego w Poznaniu. Funkcję tę pełnił do 31 sierpnia 1984 roku. Od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1984 r. dyrektorem był dotychczasowy Kurator Oświaty i Wychowania w Kaliszu, mgr Tadeusz Raczak. W związku z przejściem mgr T. Raczka na stanowisko kuratora w Kaliszu, dyrekcję szkoły objął ponownie mgr Jan Dwornik.

Kierujący szkołą usilnie pracowali nad podniesieniem wyników dydaktycznych i wychowawczych szkoły. Świadczyć o tym mogą pięknie wyposażone i unowocześnione wtedy pracownie, którym to pracom szczególnie dyrektor Dwornik w latach siedemdziesiątych poświęcił wiele sił i zabiegów.

Na początku lat osiemdziesiątych, z inicjatywy dyrektora Raczka, zmodernizowany został wystrój wewnętrzny szkoły przez wyłożenie boazerią korytarzy i klatek schodowych. Urządzone zostały dwie jadalnie, a boisko szkolne przystosowane zostało do rozgrywania imprez sportowych. Ze względu na mniejszą niż wcześniej liczbę uczniów w klasach, część sal lekcyjnych została przedzielona do zajęć w grupach. Uzyskane dodatkowe pomieszczenia umożliwiły prowadzenie nauki tylko na jedną zmianę, co odbiło się bardzo korzystnie na procesie dydaktycznym.

W 40 latach powojennych (1945-1985) liczba uczniów i oddziałów znacznie się zwiększyła, z 6 oddziałów w roku 1945 (243 uczniów) do 21 oddziałów (621 uczniów) w roku 1985. Szkoła przez cały ten czas jest koedukacyjna, ale od wielu lat przeważającą część stanowią dziewczęta.

HISTORIA LATA 1986–2005

Zbigniew Jakubowski
Marcin Olejnik

W roku 1986 szkoła, wracając do korzeni, wznowiła funkcjonowanie młodzieżowego Policealnego Liceum Zawodowego. Do tej pory szkoła musiała troszczyć się samodzielnie o ogrzanie budynku, rozpoczęto więc starania o podłączenie szkoły do miejskiej sieci ciepłowniczej. W roku 1987 został przygotowany projekt techniczny i kosztorys całości inwestycji. Roboty budowlane trwały ponad rok, a gorąca woda popłynęła do szkolnych kaloryferów 17 października 1988 r. W roku 1998 zlikwidowano Liceum Zawodowe o specjalności sprzedawca-magazynier. Wprowadzone zostało natomiast Liceum Ekonomiczne o specjalności pocztowo-telekomunikacyjnej dla Poczty Polskiej w Ostrowie Wielkopolskim. Do trzech poszerzona zostaje liczba klas pierwszych. W ramach Liceum Ekonomicznego funkcjonują trzy specjalności: finanse i rachunkowość, ekonomika i organizacja przedsiębiorstw oraz specjalność pocztowo-telekomunikacyjna. W roku szkolnym 1989/90 rada pedagogiczna dokonuje gruntownej zmiany treści w programach nauczania przedmiotów ekonomicznych. Rozpoczyna się systematyczny rozwój technikum ekonomicznego, a nabór do zasadniczej szkoły zawodowej kształtuje się na poziomie 3 klas pierwszych. W dalszym ciągu młodociani pracownicy-sprzedawcy kierowani są do szkoły prze zakłady pracy. W przypadku naszej szkoły to PSS Społem w Ostrowie Wielkopolskim oraz Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska z terenu. Rekrutacja sięga aż po Mikstat i Grabów w rejonie Ostrzeszowskim. Rok szkolny 1990/91 to czas, kiedy Ministerstwo Oświaty wprowadza zmodyfikowane plany i programy nauczania liceum ekonomicznego. Program jest wdrażany eksperymentalnie i ściśle monitorowany. Po każdym roku realizacji nowego programu nauczyciele poszczególnych przedmiotów wypełniają przesłane przez Ministerstwo ankiety. Jednakże po 4 latach program został zaniechany i nie nastąpił etap końcowy, czyli podsumowanie wniosków i dostosowanie treści nauczania do potrzeb procesu edukacyjnego.

Dyrektor Zbigniew Jakubowski nawiązuje w roku szkolnym 1991/92 współpracę z Zespołem Szkół Handlowych w Bydgoszczy, w którym opracowano plan i program nauczania liceum kupieckiego w zawodzie handlowiec. Jednakże Ministerstwo Oświaty nie wyraziło zgody na nazwę tego zawodu i ustaliło nazwę liceum handlowe w zawodzie technik-handlowiec. Specjalność taką zatwierdzono eksperymentalnie w 26 szkołach w Polsce. Jest sprawą zastanawiającą, że w samym Ostrowie Wlkp. i rejonie występowało i nadal występuje bardzo dużo placówek handlowych, jednakże zawód handlowiec na poziomie szkoły średniej nie przyjął się. Każdego roku klasa handlowa była tworzona z kandydatów, którzy nie dostali się do liceum ekonomicznego, mimo, że plany i programy nauczania obu zawodów znacznie się różniły. Zapotrzebowanie na wykształcenie ekonomiczne na początku lat 90-tych stale rośnie. Oprócz oddziałów technikum dla dorosłych na podbudowie zasadniczej szkoły zawodowej rozwijają się Policealne Studium Zawodowe dla absolwentów liceum ogólnokształcącego oraz Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych. W roku szkolnym 1992-93 szkoła wprowadza nowy system egzaminowania z przygotowania zawodowego na tytuł technika-ekonomisty. Novum polega na tym, że egzamin podzielony zostaje na dwie części. Pierwsza składa się z testu podstawowych przedmiotów ekonomicznych, a druga z technik biurowych, do których wprowadzono wykonanie pewnych zadań z języku zachodnioeuropejskim, którego uczniowie uczyli się w ciągu minionych lat nauki w szkole. Ta forma egzaminu przyjęła się nie tylko w szkole macierzystej, ale przyjęło ją również wiele innych szkół należących do Klubu Szkół Handlowych. Oficjalnie nasza szkoła weszła w skład Klubu Szkół Handlowych z siedzibą w Bydgoszczy w 1992 r. jako jedna z założycieli tego Klubu. Przedstawicielem i reprezentantem szkoły został dyrektor Zbigniew Jakubowski, a łącznikiem wicedyrektor Dioniza Podskarbi. Plany obejmują szeroką współpracę między szkołami Klubu, a na pierwsze miejsce wybija się Konkurs Handlowo-Menedżerski, pomyślany szczególnie z myślą o uczniach liceum handlowego. Szczególną formą współpracy są zjazdy dyrektorów i nauczycieli różnych przedmiotów, którzy dokonują wymiany doświadczeń, dotyczących organizacji i zarządzania szkołą oraz nowych trendów w metodyce nauczania przedmiotów zawodowych. Ciekawe formy współpracy zostały wprowadzone w zakresie współzawodnictwa młodzieży. Współpracę nawiązały również Samorządy Uczniowskie, rozwinęły się konkursy – szczególnie matematyczny, czy rywalizacja sportowa w grach zespołowych. Z biegiem lat Klub przeistoczył się w Fundację, rozwijającą coraz to nowe obszary współpracy. Nasza szkoła była organizatorem zawodów rejonowych konkursów: matematycznych i handlowo-menedżerskiego.

Rok 1993 to także rozpoczęcie specjalnego programu restrukturyzacji szkolnictwa zawodowego pod auspicjami Ministerstwa Oświaty z funduszy unijnych PHARE-MOVE. Do tego projektu wytypowała specjalna Komisja przy Kuratorium Oświaty w Kaliszu 6 szkół z terenu jego działania, a z Ostrowa Wielkopolskiego zakwalifikowano naszą szkołę i Zespół Szkół Technicznych. Celem tego projektu była modernizacja trzech przedmiotów: języka angielskiego, podstaw informatyki oraz ochrony i kształtowania środowiska. Program obejmował szkolenia nauczycieli, wicedyrektorów i dyrektorów. Ciekawym doświadczeniem była wizyta studyjna dyrektorów w Berlinie. Zwiedzano szkoły i zapoznano się w ciągu 10 dni grudnia 1994 roku z organizacją i zarządzaniem szkołami zawodowymi różnych typów w Berlinie, a także organizacją kształcenia zawodowego w zakładach przemysłowych i rzemiośle.

Zanim jednak szkoła została ostatecznie zaakceptowana do udziału w programie, była wizytowana przez specjalnego inspektora programu panią Ann Simpson z Wielkiej Brytanii. Podczas 4-dniowego pobytu w szkole dokładnie sprawdziła ona możliwości przystąpienia szkoły do programu MOVE-PHARE. Jej ocena ostatecznie przesądziła o udziale szkoły w przedsięwzięciu. W marcu 1995 roku na 3-dniowej konferencji w Krakowie nastąpiło podsumowanie ponad dwa lata trwającego programu. Zwieńczeniem programu było doposażenie szkoły w techniczne środki nauczania. Była to pracownia komputerowa, całkowite wyposażenie pracowni ochrony i kształtowania środowiska oraz wyposażenie techniczne do sekretariatu szkoły. Z zakresu przedmiotu języka angielskiego oprócz zestawów podręczników i materiałów metodycznych, otrzymano środki techniczne w postaci telewizorów, odtwarzaczy audio i kserokopiarki. W międzyczasie, w roku 1994 w ciągu dwóch tygodni przerwy semestralnej dokonano wymiany instalacji elektrycznej. Wymiana była konieczna ze względu na ciągłe awarie energetyczne, a także przyrost w szkole nowych źródeł poboru energii m.in. komputerów i elektrycznych maszyn do pisania. Równocześnie rozpoczęto generalną wymianę starego oświetlenia w salach lekcyjnych. W styczniu 1996 r. Kurator Oświaty w Kaliszu mgr Stanisław Kuczyński podejmuje decyzję budowy Sali gimnastycznej. Jednakże od decyzji do dnia otwarcia sali prowadzi bardzo długa droga. Pierwszą przeszkodą okazała się nieuregulowana własność terenu szkolnego. Mimo, iż szkoła została upaństwowiona w 1950 r. to w dalszym ciągu w Księgach Wieczystych właścicielem szkoły i części terenu było Stowarzyszenie Kupców Chrześcijan w Ostrowie Wielkopolskim. Z pomocą w rozwiązaniu problemu przyszedł Wydział Geodezji Urzędu Rejonowego, który złożył wniosek do Sądu Rejonowego o przejęcie majątku szkolnego oraz terenu przez Skarb Państwa. W dniu 7 maja 1997 r. odbyła się rozprawa sądowa w wyniku której właścicielem majątku szkoły i terenu stał się Skarb Państwa. W ten sposób dalsze starania o budowę sali stały się możliwe.